In de recente geschiedenis van de vacature vervulling in accountantsland kon het gebeuren dat een jonge volledig afgestudeerde registeraccountant dit te horen kreeg als hij niet akkoord ging met betaling van het minimum loon.
In die jaren was de markt voor accountants verdeeld in groot, middel en klein. Groot was toen nog de z.g. “Big 10 (of 12); middel de middelgrote kantoren vanaf ongeveer 40 à 50 werknemers en klein, alles vanaf 1 à 3 mensen tot 40 mensen. De strijd om de “goede mensen” was volop gaande, waarbij ook de Big 10 flink haar partijtje meeblies; immers men bediende niet alleen controlecliënten en grotere instellingen en bedrijven, maar ook het MKB.
Zo had KPMG een wervelende campagne lopen onder het motto “KPMG kiest MKB” en gingen de wervers van Berk (nu Baker Tilly) met geluidswagens de grote kantoren langs om het personeel attent te maken op hun vacatures.
Echter net als nu, bestond de economie ook toen al uit “ups-and-downs” en zo kon het gebeuren dat bij de zoveelste recessie, men personeel kwijt moest en goede jonge mensen genoegen moesten nemen met het minimum loon.
Thans zijn de rollen omgedraaid. De goede accountantskandidaten kunnen kiezen uit tientallen vacatures van de circa 3300(!) vacatures die thans open staan in accountantsland en m.n. de minder aansprekende kleine(re) kantoren hebben de grootste moeite om personeel te vinden.
Mede dankzij Covid maatregelen waarbij het grootste deel van de werknemers (deels of helemaal) thuis werkt, is een nieuwe werkelijkheid ontstaan. Veel werknemers hebben vastgesteld dat ze voor hun werk niet persé naar kantoor behoeven, terwijl de vrijheid van het thuiswerken aanzienlijk bijdraagt aan hun levensgeluk. Ook behoeven ze niet perse in een strak organisatieverband te werken, om hun werk goed te doen. Ze kunnen eenvoudig blijven waar ze zijn, zonder de risico’s van een overstap te nemen en worden gekoesterd door hun huidige werkgever, domweg omdat hij ze niet kan missen.
Dat geldt natuurlijk niet voor de schoolverlaters, die nog in de praktijk moeten ‘ingroeien’. Die worden met prachtige arbeidsvoorwaarden, intredingspremies en faciliteiten (naar Amerikaans voorbeeld) veelal binnen “gehengeld” door de grotere kantoren.
Ook het groter(e) bedrijfsleven is populair, zij biedt een baan van 8 tot 5 met een goed salaris, prima arbeidsvoorwaarden en emolumenten en mag zich verheugen in de plaatsing van ongeveer de helft van de nieuwe aanwas.
Een niet te onderschatten effect van de vergrijzing zorgt tenslotte voor verdere krimp van beschikbare medewerkers, een effect dat naar onze inschatting versneld zal toeslaan zodra de nieuwe pensioenwet van kracht wordt. Dankzij die wet kan men, zoals het er nu uitziet, een deel van het pensioen afkopen waarmee men de periode tot de AOW kan overbruggen.
Trends en ontwikkelingen
De markt is globaal te splitsen in controlepraktijk, samenstel en advies. Ook hier kan weer een onderscheid worden gemaakt tussen groot, middel en klein, waarbij echter groot veelal te vinden is bij de huidige “Big 4”en de ondergrens van de besomming bij de controlecliënten is gelegd op ca. €50.000,- Dit betekent dat kleinere opdrachten worden afgehouden of doorgeschoven naar kleinere kantoren, die met lagere tarieven werken, zodat deze cliënten minder duur uit zijn.
Natuurlijk komen deze kleinere kantoren vervolgens in de problemen, want waar haal je het gekwalificeerde controle personeel vandaan om het werk te doen? Flink overwerken dan maar, en dit zo lang mogelijk volhouden? Maar ja, ook daar komt een eind aan.
Vervolgens worden de eigen cliënten “tegen het licht gehouden” en wordt er screening toegepast. Waar moeten deze cliënten naartoe?
Alle kantoren van naam en faam houden de deur momenteel dicht, ook zij hebben slechts één probleem, namelijk: hoe krijgen we tijdig en op niveau de werkzaamheden voor de huidige clientèle verwerkt?
Alsdan resteert er nog een laatste mogelijkheid nl. het administratiekantoor. Dit gaat natuurlijk niet op voor controleplichtige en vrijwillige controlecliënten, zij moeten aan de wettelijke accountantseisen voldoen. En ook administratiekantoren hebben o.a. door de opschoningsactiviteiten van accountantskantoren en b.v. Covid regelingen te weinig mensen in dienst om de “workload” tijdig en goed te verwerken. Ook zij gaan dus onherroepelijk de boel opschonen en alsdan zit de veelal kleine administratiecliënt zonder boekhouder.
Mogelijke oplossingen
Een mogelijke oplossing zou kunnen zijn het voegen van praktijken. Ieder kantoor heeft b.v. kostbare automatisering, een gebouw, vakliteratuur, algemene kosten, personeel, vergunningen, verzekeringen etc. Dankzij een integratie, fusie of overname kunnen veelal aanzienlijke financiële voordelen behaald worden, dankzij synergie en verhoging van de effectiviteit.
Echter, we hebben het hier wel over samenwerkingsverbanden van mensen, met hun eigen verwachtingen en doelstellingen en hun eigen achtergrond en cultuur. De z.g. zachte waarden, die echter bepalend zijn voor het welbevinden van de medewerkers, zijnde het kapitaal van de onderneming.
De oplossing volgens Gallup
Volgens het wereldwijd opererende management adviesbureau Gallup ligt er mogelijk een oplossing in het door de leiding meer betrekken in de selectie en werving van potentiële kandidaten die voorlopig tijdelijk kunnen worden ingezet, iets wat door b.v. AH succesvol wordt en is toegepast. (NB We zien tegenwoordig regelmatig hun jonge goed opgeleide chefs langskomen, terwijl ze thans een baan hebben bij een accountantskantoor en een opleiding volgen in accountancy).
Volgens Gallup ligt echter de echte oplossing bij leiders die hun mensen centraal durven stellen. Om mensen te kunnen “binden en boeien” heb je een hoge kwaliteit van de direct leidinggevenden nodig. Managers dus en geen “vakidioten”. Managers die zorgen dat de medewerkers geëngageerd raken en ambassadeurs van het bedrijf worden. Echter, dit vermindert uiteraard landelijk gezien niet de gap tussen vraag en aanbod.
Er zijn gewoon “te weinig handjes” en degene die hier het slimst mee omgaat wint de jackpot.
Nu kandidaten mogen kiezen liggen er b.v. mogelijkheden om bij de overheid of maatschappelijk nuttige organisaties te werken. Ook klimaat gerelateerde werkzaamheden zijn in trek. Iets goeds toevoegen aan de maatschappij, weg uit de ‘ik cultuur’ is wat veel jonge mensen aanspreekt. Het bewijs van deze zaken kun je b.v. in de zorgsector vinden. Als je rijk wilt worden moet je daar vooral niet gaan werken, echter het is een van de mooiste beroepen die je kunt kiezen, dus toch maar doen dan.
Hoe nu verder?
De vraag is intussen natuurlijk wel, hoelang de huidige krappe situatie voort zal duren. Op korte termijn zien we deze niet veranderen. Op lange termijn hebben we eerder gezien dat ook accountantskantoren en zeker niet de minsten dankzij de zoveelste recessie, afscheid namen van een gedeelte van hun mensen, omdat ze te weinig werk hadden. Het is nl. wel zo dat accountantskantoren werkzaamheden uitoefenen, die een afgeleide vormen van de activiteiten van hun cliënten.
In tijden van recessie nemen deze activiteiten af en men zoekt dan naar goedkopere alternatieven. Het zou zo maar kunnen dat we dichter bij deze situatie zitten als we nu allemaal denken.
Misschien toch stof tot nadenken?
Teus Klop
Al meer dan dertig jaar specialist in werving, selectie en waardering van accountantskantoren alsmede het matchen van integratie, fusie en overname.